Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o rządowym projekcie ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich

Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Stanowisko klubu Prawo i Sprawiedliwość dotyczące projektu ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich, druk nr 2183.
W imieniu Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość wyrażam pozytywną opinię wobec rządowego projektu ustawy z druku nr 2183.

Stanowisko to jest wzmocnione przekonaniem, że procedowana ustawa w sposób należyty została poddana szerokim konsultacjom środowiskowym i społecznym. Prace nad nią bowiem rozpoczęły się w roku 2016, kiedy to pan minister Michał Woś powołał zespół do przygotowania założeń zmian w procesie wspierania i resocjalizacji nieletnich. Tego dokumentu nie ruszano od przeszło 40 lat. Dotyczy to ustawy z 23 października 1982 r. Wokół wszystko się zmieniło zarówno w sensie gospodarczym, politycznym, jak i psychospołecznym, wychowawczym czy edukacyjnym.

Percepcja i obecność niektórych zjawisk i spraw dotyczących wychowania, socjalizacji, etyki i powinności świata wobec dzieci i młodzieży także ewaluowała, w tym w sposób znaczący w postrzeganiu i ocenianiu zagrożeń związanych z demoralizacją nieletnich oraz samego faktu zmieniania się specyfiki rozwojowej dzieci, w tym nieletnich. To są wystarczające przesłanki, by uznać, że potrzebne jest nowe spojrzenie na proces wspierania rozwoju i resocjalizacji nieletnich. To nowe spojrzenie skoncentrowane jest na prymacie dobra dziecka nieletniego, którego proces rozwoju może, acz nie musi dryfować w kierunkach niepożądanych społecznie.

Świadomość tego skłania ustawodawcę do zastosowania dwóch perspektyw. Po pierwsze, chodzi o wzmocnienie pozytywne skierowane na stymulowanie nieletniego do samodoskonalenia – chodzi o świadomość samodoskonalenia się, autorefleksji i pracę nad sobą – a gdy to zawiedzie, o wykorzystanie szerokiego spektrum środowisk i instytucji, by stymulować korektę postawy poprzez synergię i logiczny ciąg zdarzeń w cyklu oddziaływania wychowawczego, wspierania rozwoju, poczynając od środowiska rodzinnego i mocnego akcentowania wychowawczej roli rodziców, także w sytuacji negocjowania i ustalania procedur korekcyjnych, metod oddziaływania resocjalizacyjnego w instytucjach szkoły, sądach do spraw nieletnich czy placówkach wychowania. Ciąg ten jest zatem kontynuowany poprzez instytucje edukacyjne, placówki wychowania, sądy do spraw nieletnich, kuratorów, sieć wsparcia i Policję.

Atutem przyjmowanego rozwiązania jest skoncentrowanie działań wokół myśli: najpierw przeciwdziałaj, wspieraj, koryguj póki czas ku temu, nieinwazyjnie, wzmacniając pozytywnie. Dopiero wówczas, gdy oddziaływanie jest nieefektywne, sięgaj po środki mocniejsze, bardziej zdecydowane, pod warunkiem respektu wobec praw obywatelskich, poszanowania godności wychowanka i praw rodziców o współdecydowaniu o jego losach.

Jest to rozwiązanie odpowiadające na wyzwania czasu i sytuacje wychowawcze, które dziś stają się udziałem rodziców, wychowawców, kuratorów i sędziów do spraw orzekania w sprawach nieletnich. Chodzi o akceptowalne rozwiązania dotyczące ograniczenia wolności, sytuacji przymusu bezpośredniego, posługiwania się monitoringiem, kontroli osobistej i diagnozowania możliwości bycia pod wpływem środków psychoaktywnych.

Do wielu pozytywnych rozwiązań, jakie niesie ze sobą ten projekt, warto dodać, że sąd może, a nie musi przedłużyć środek poprawczy wobec wychowanka w wieku do lat 24, ale w sytuacji gdy opuszcza on placówkę poprawczą, nie traci się go z pola widzenia, dalej wspiera i modeluje jego ścieżki ponownego powrotu do życia społecznego.

Dyskutowana ustawa przynosi te atuty, które uchylają zatem zarzuty o izolacyjnym charakterze tej ustawy. Uchylają również zarzuty o radykalizmie punitywnym tych zapisów. Uchylają również zarzuty dotyczące braku poszanowania dla praw ludzkich i obywatelskich i godzenia w godność wychowanków.

Wprost przeciwnie, przez wzgląd na troskę o skuteczność we wspieraniu i resocjalizacji nieletnich, ich negocjacyjny charakter, w którym permanentnie partnerami są sam wychowanek i jego najbliżsi: rodzice, wychowawcy, kuratorzy, oraz zaproponowanie zapisów, które wyposażają kierowników procesu oddziaływania wychowawczego i korygującego w szeroką gamę narzędzi oddziaływania, ufając, że umiejętnie i z uwzględnieniem zindywidualizowanej perspektywy będą stosowane, w imieniu klubu Prawa i Sprawiedliwość rekomenduję przyjęcie ustawy z druku nr 2183. (Oklaski)